آیا هنوز هدف وسیله را توجیه نمی کند؟

دهه پنجاه  بحث های سیاسی و اجتماعی دانشجویی بسیار داغ بود. به یاد دارم که یکی از خطوط ممیزه چپ و راست {با قرائت آن دوره} این بود که مذهبیان قائل بودند که مطلقا هدف نمی تواند وسیله را توجیه کند.  این اصل همواره به عنوان اصلی مقدس و لایتغیر مطرح بود و بر فرق رقیب کوبیده می شد که اخلاقی نمی اندیشد و عمل نمی کند.  

پس از گذشت بیش از پنجاه سال از آن دوران ، در عمل مدعیان بسیاری به آن اصل پشت کردند و از هر وسیله ای برای نیل به هدف بهره جستند. اما  ندیده بودم که صاحب نظر و یا فقیهی قائل به توجیه وسیله برای رسیدن به هدف باشد و نظرا آن را تایید کند. شب پیش در جستجوی مطلبی بودم که به فتوای عجیبی مواجه شدم..اگر مصلحت اهمي که مقدم بر مفسده‌ي تهمت باشد، پيش آيد، آن تهمت جايز بلکه در بعضي موارد واجب مي‏شود؛ مثلاً اگر کسي مضر براي اسلام است و مردم را از دين منحرف مي‏کند و چاره‏اي جز تهمت براي اسکات او نباشد، تهمت به اندازه‏اي که او را ساکت کند، جايز بلکه واجب است؛ ولي تشخيص اين گونه موارد بسيار مشکل و کيد شيطان درون و برون بسيار قوي است؛ لذا بايد با کمال احتياط و مشورت با اشخاص آگاه و عالم بدون غرض، اقدام نمايد.

 

از بعضی صاحب نظران در دسترس مطلب را جویا شدم. آنان نیز برایشان عجیب بود.آموزه های دینی و تاریخ اسلام سرسر نافی این شیوه است. وقتی یاران علی ع به او استفاده از این شیوه را توصیه می کند بر می آشوبد و فریاد بر می آورد که: «أتأمرونی أن أطلب النصر بالجور فیمن وُلّیتُ علیه؟! و اللّهِ لااطُورُ به ما سَمَرَ سمیرٌ و ما اَمَّ نجمٌ فی‏السماء نجماً…» آیا می‏خواهید پیروزی را به وسیله ستم بر رعیّت تأمین کنم؟! هرگز نمی‏شود. به خدا قسم! تا روز و شب باقی است و ستاره‏ای در آسمان می‏درخشد، چنین روشی پیشه نخواهم کرد…

 در تشیع ترور نیز امری ممنوع و حرام است . به قول ظریفی ناآگاهانه بودن و ناجوانمردانه بودن شاید از دلائل این حرمت باشد.حال چگونه است که تهمت زدن که نوعی ترور شخصیت است جایز بلکه واجب می شود ؟ ترم اول تربیت مدرس استاد معارف پرمایه ای داشتیم که فتاوای سیاسی تشیع را بر می شمرد . نمی دانم شاید این هم از همان فتاوا باشد .در حادثه کربلا مسلم بن عقیل سفیر امام حسین ع در خانه هانی  پنهان شد تا عبیدالله زیاد را که به عیادت او می آمد تروز کند. او آمد و رفت ولی مسلم کاری انجام نداد. به او اعتراض شد که چرا با توجه به اینکه همه شرایط آماده بود از این کار امتناع کردید؟ در جواب گفت که به یاد سخنی از رسول خدا افتادم که فرمود: ” الایمان قید الفتک” ایمان جلوگیری کننده از ترور است.

حال اگر قرار باشد هر جناح و گروهی حتی با توجه به احتیاط های توصیه شده در متن فوق باب تهمت را برای اسکات طرف مقابل بگشاید و در این امر هم احساس وجوب و صواب و ثواب کند چه اوضاعی برقرار خواهد شد. البته شاید خیلی با وضع فعلی تفاوت ماهوی نداشته باشد!.

5 نظر در “آیا هنوز هدف وسیله را توجیه نمی کند؟

  1. تهمت يعني بدي گفتن نسبت به فردي كه واقعيت نداشته باشد نمي دانم چه مصلحتي اين را روا مي دارد؟ آيا اسلام تهمت را در برخي شرايط مي پذيرد!!!
    يك داستان در مورد نكوهش آبرو فرد را ريختن مانند كشتن او مي ماند و در مذمت آبروريختن . تازه به نظر من تهمت از آبرو بردن هم بدتر است.

    ” پسري بازيگوش در باغ پدرش بازي مي كرد كارگران مشغول جمع كردن محصول بودند پسر همين كه پشت درختي قايم مي شود مي بيند يكي از كارگران مقداري از محصول را زير خاك چال مي كند . پسر در دل مي گويد كه من مي دانم با تو و مي گذارد زمان حقوق دادن به كارگران نوبت آن فرد كه مي رسد پسر مي گويدكه چه حقوقي اين مرد اين محصول را دزديده و جايش را من مي دانم . پدر به طرف پسر مي رود و محكم به در گوشش مي زند و مي گويد من خودم گفتم ايم محصول را براي زمستان در خاك كند و از فرد كارگر عذرخواهي مي كند . شب پدر پيش پسرش مي آيد و از او به خاطر كتك زدن عذر مي خواهد و مي گويد پسرم كار تو آبرو ريختن تو از دزدي آن فرد بدتر بود سعي كن در زندگي آبرو افراد را نگه داري . شب كارگر شرمنده گوني زير خاك و مزد آن روز را براي پدر مي آورد”

  2. به نظر می رسد این کار قاعده شده است. به نظر امام جمعه مشهد توجه کنید:

    “جنگ سایبری را جدی بگیرید. با هک کردن، با هر وسیله ای که می توانید به جنگ بروید. هر چه هست الان جنگ است. مسئله جنگ ما در فضای مجازی به این حد رسیده است که هر کس دستش می رسد با هر وسیله ای که می تواند متوسل بشود… در جنگ سایبری هم خلاف شرع ها جایز می شود. یعنی الان شرایطی است که شما با هرچه که به دستتان می رسد بزنید. ملاحظه هیچ طرف را هم نکنید چون شما نزنید دشمن شما را می زند.”

  3. سلام

    اي الایمان قید الفتک، ايمان درست اما چون عبيدااله مهمان ان شخص بود درخانه آن شخص اورا مسلم ترور نكرد.

  4. سلام. امام جمعه مشهد سخن انتسابی به ایشان را تکذیب کردند
    البته وقتی چنین ادعایی را به کسی بچسبانند، دیگر رهایی از آن ناممکن می نماید! چون اگر شخص تکذیب هم بکند، می گویند دارد به مصلحت دروغ می گوید!

    • همانگونه که از تاریخ ثبت شده می توانید تشخیص دهید این یاد داشت را بیش از دوسال پیش نوشته ام و مربوط به اظهارهای نظرهای اخیر نیست که تایید و تکذیب شامل آن شود !

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.