یک پسر بچه چینی که مادر زاد استعداد این رویش مو را داشته است. ظاهرا فاصله ظاهری ما با بعضی جانوران همین تعداد موست!

اینکه در “” آزادترین کشور دنیا”” زندگی  می کنم مرا دچار شعف  زایدالوصفی کرده بود. اما از شما چه پنهان که نوع آدمی قدر نمی داند و نعمت ها فراموشش  می شود. برای من هم چنین نسیانی دست داده بود که باید خدا ببخشد. اما باید شاکر بود که گاهی وقایع و حوادثی رخ می دهد و یاداوری هایی می شودکه انسان را به خود می آورد و متنبه می سازد.

 از چند روز پیش که فهمیده ام که در دوره ” پاکترین دولت تاریخ کشور” زیست می کنم دوباره حالت انبساط و بهجتی عظیم دست داده است  که گاهی مرا از خود بیخود می کند. و به خوابی الهام بخش فرو می برد.

دیشب به خواب شیرینی رفته بودم . مرحومان لنین و ماکیاول و گوبلز مشغول بحث بودند و گاهی هم برهان قاطعی را به رخ هم می کشیدند! اصل دعوا این بود که تئوری کدامیک در دنیای امروز کاربرد  بیشتری دارد ؟ مثال می آوردند . همدیگر را تهدید می کردند . از شما چه پنهان دچار وحشت شده بودم . نمی دانم چه شد که از زبانم درامد که “احوط جمع است”! لنین به سویم هجوم آورد که یعنی جمع متناقضین  شده است ؟. فی الفور دست و پایم را جمع و عرض کردم از انسان طراز نوین هرچه بگویی بر می آید نظرات شما سه عزیز می تواند در قالب آنتی تزی نوین تجلی عملی یابد. فریاد گوبلز مرا از خواب پراند. تا طلوع به فکر  بودم که این فریاد از شادی بود یا اعتراض.

به کلاردشت رفته بودم. هوایی بهشتی داشت و سکوتی آرامش بخش. نمی دانم چرا هر وقت از تهران پرآشوب فاصله می گیرم و خود را در دل طبیعت  می یابم این شعر شفیعی کدکنی را در خود جاری  می بینم:

من و شعر و جوبار

رفتیم و رفتیم

به آنجا رسیدیم آنجا که دیگر

نه جا پای کس بود و نه آشنا بود.

درختان به آیین دیگر

و مرغان به آیین دیگر

صدایی که می‌آمد از دور

صدای خدا بود

رها بود

به هنگام پرواز

از روی باغی به باغی

کسی زیر بال پرستو

پروانه‌ها را

نمی‌کرد تفتیش

شقایق

ز طوفان نمی‌گشت خاموش

چراغش همیشه پر از روشنا بود

نمی‌دانم آنجا کجا بود

نمی‌دانم آنجا کجا بود

امشب آخرین صفخات کتاب حدیث نفس را خواندم. این کتاب، خاطرات حسن کامشاد است که نشر نی در 1388 منتشر کرده است. کتاب از کودکی او که متولد 1304 است با یاداوری مراسم ختنه سورانش آغاز و به میانسالیش که 1355 باشد پایان می یابد. این خاطرات در دهه هشتاد
نوشته شده است. کتاب نثری روان و خودمانی دارد.

در جای جای این خاطرات اثرات حزب توده به چشم می خورد. امیدورزی ها و بت سازی ها از شوروی و استالین و سپس سرخوردگی ها و یاس . شاید اگر مطالعه عمیقی در ریشه های  اندیشه  متفکران و روشنفکران ایرانی 50 سال اخیر انجام شود آثار تفکر چپ به خوبی در آن هویدا باشد. این اثر را حتی شاید بتوان در آثار متفکران مذهبی نیز به روشنی نشان داَد.

 کامشاد از مترجمان نام آشنای این مرزو بوم است. کتاب های سیر نابخردی ، تارخ بی خردی، استالین مخوف ، دنیای سوفی، تام پین را که به روانی ترجمه کرده است خوانده ایم . اما بی تردید  تاثیرگذارترین ترجمه وی کتاب ارزشمند ” تاریخ چیست ” است.

در صفحه 156 این کتاب جریان ملاقات خود با نهرو چنین می نویسد:

در مجلس ضیافت پس از سخنرانی ، سینک مرا به او معرفی کرد.سخن از اوضاع ایران بعد از کودتای بیست و هشت مرداد پیش آمد.خواستم خود شیرینی کنم ، گفتم “اگر ما هم در ایران شخصیتی چون شما می داشتیم…” مهلتم نداد جمله ام را تمام کنم، با تغیر گفت: ” شما مصدق داشتید ! با او چه کردید؟” سرخ شدم ، شرمگین سر به زیر انداختم.

آفرینش دنیای خود تصویری از Fluegel